Khoa Lịch sử

Khảo cổ học là một ngành khoa học nghiên cứu về thời kỳ cổ xưa thông qua di tích và di vật thu thập được từ các hoạt động khai quật khảo cổ học. Khảo cổ học dựa trên các nguyên lý cơ bản: nguyên lý chồng xếp địa tầng (sớm ở dưới, muộn ở trên), nguyên lý ba thời đại (Đá, Đồng, Sắt), nguyên lý tiến hóa sinh học và kỹ thuật (sớm lạc hậu, muộn tiên tiến)… Khảo cổ học là ngành khoa học có sự kết hợp giữa khoa học nhân văn (lịch sử, dân tộc học, nghệ thuật) và khoa học tự nhiên (địa chất, sinh học, vật lý, hóa học)

Cùng với xu hướng phát triển của thời đại và nhu cầu thực tiễn đặt ra, Khoa Lịch sử bắt nhịp rất nhanh với xu hướng mở cửa trên mọi lĩnh vực nghiên cứu. Lần lượt các ngành, chuyên ngành được hình thành nằm trong Chương trình đào tạo ngành Lịch sử như Khảo cổ học, Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, Lịch sử Việt Nam, Lịch sử Thế giới mang lại cho Khoa Lịch sử một diện mạo phong phú, cả về lý thuyết lẫn thực hành. Thực tế đó đặt ra cho Khoa Lịch sử phải tiếp tục đầu tư xây dựng những ngành học mới đáp ứng nhu cầu thực tiễn xã hội đặt ra trong bối cảnh phát triển đất nước. Vì vậy, sự ra đời hướng chuyên ngành Lịch sử Đô thị kể từ năm 2015 được xác định là một trong những trọng tâm chuyên môn của Khoa trong nhiệm vụ giảng dạy và nghiên cứu các vấn đề Lịch sử Đô thị ở Việt Nam và thế giới.

Thầy trò Khoa Lịch sử, trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội phối hợp với chuyên gia Đại học Quốc gia Australia, Bảo tàng tỉnh Nghệ An đã có những phát hiện quan trọng trong khai quật Khảo cổ học di tích Quỳnh Văn, tỉnh Nghệ An năm 2025.

Từ ngày 22/4 đến ngày 26/4/2025, nhận lời mời của Viện Lịch sử và Ngôn ngữ thuộc Viện Nghiên cứu Trung ương Đài Loan và Viện Khảo cổ học thuộc Đại học quốc lập Thành Công, đoàn công tác Khoa Lịch sử Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội gồm PGS.TS Đặng Hồng Sơn, PGS.TS Phạm Văn Thủy và GS.TS Lâm Thị Mỹ Dung đã có chuyến công tác và thuyết trình học thuật tại Viện Khảo cổ học thuộc Đại học quốc lập Thành Công và Viện Lịch sử và Ngôn ngữ thuộc Viện Nghiên cứu Trung ương Đài Loan.

Chiều ngày 29/4, các nhà khảo cổ học thuộc Khoa Lịch sử, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQG Hà Nội phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Nghệ An, Bảo tàng Nghệ An và Đại học Quốc gia Úc đã tổ chức báo cáo sơ bộ kết quả khai quật khảo cổ di chỉ Quỳnh Văn.

PGS.TS Tống Trung Tín tái đắc cử chức Chủ tịch Hội Khảo cổ học Việt Nam nhiệm kỳ 4 (2025 - 2030)

Khoa Lịch sử, Trường Đại học KHXH&NV, ĐHQGHN phối hợp với Hội Khảo cổ học Việt Nam, Ban Tổ chức Hoạt động Kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Nhật Bản tổ chức buổi Toạ đàm nhằm tưởng niệm, tri ân và khẳng định những đóng góp của TS. Nishimura Masanari đối với ngành Khảo cổ học Việt Nam.

Từ ngày 15/12-30/12/2023, hơn 80 sinh viên K68 Lịch sử đã được tổ chức thực tập Khai quật Khảo cổ học tại 03 địa điểm.

Trân trọng giới thiệu nghiên cứu Đồ gốm trong cuộc khai quật di chỉ Chàm Cổ ở Trà Kiệu năm 1990 của các tác giả Nguyễn Chiều, Lâm Mỹ Dung, Vũ Thị Ninh, đăng trên Tạp chí Khảo cổ học, số 4 năm 1991, tr.19-30.

Tọa đàm khoa học: “Còn là TINH ANH” kỷ niệm 10 năm ngày mất của Giáo sư Trần Quốc Vượng” diễn ra vào ngày 17 tháng 08 năm 2015. Sau Tọa đàm, Ban Biên tập và Tổ chức bản thảo gồm có PGS.TS. Vũ Văn Quân, GS.TS. Nguyễn Quang Ngọc, PGS.TS. Lâm Thị Mỹ Dung, PGS.TS. Hoàng Anh Tuấn, TS. Phạm Đức Anh, TS. Nguyễn Thị Hoài Phương, TS. Đặng Hồng Sơn, TS. Đinh Đức Tiến phối hợp với Nhà xuất bản Đại học Quốc gia ra Cuốn sách “Còn là TINH ANH”. Website Khoa Lịch sử trân trọng giới thiệu tới quý độc giả cuốn sách “Còn là TINH ANH” và trích đăng bài viết Khai mạc Tọa đàm của PGS.TS Vũ Văn Quân: “Giáo sư Trần Quốc Vượng: Nhà Sử học, Khảo cổ học và Văn hóa học xuất sắc”.

Bạn đọc đang có trong tay một cuốn sách được biên soạn công phu với cách trình bày độc đáo, có thể đáp ứng nhu cầu và mục đích sử dụng của nhiều đối tượng: từ học sinh, sinh viên đến các giảng viên, nhà nghiên cứu và những người quan tâm đến Lịch sử thế giới nói chung. Cuốn sách được biên dịch từ nguyên bản tiếng Anh có nhan đề History Year by Year: The Ultimate Visual Guide to the Events that Shaped the World do nhà xuất bản Dorling Kindersley (Vương quốc Anh) xuất bản lần đầu vào năm 2011. Đây là một dự án được thực hiện bởi Viện Smithsonian của chính phủ Hoa Kỳ với sự hợp tác của hàng chục chuyên gia, nhà nghiên cứu thuộc các lĩnh vực Sử học, Khảo cổ học, Dân tộc học… công tác ở nhiều trường đại học, trung tâm nghiên cứu và bảo tàng danh tiếng trên thế giới.

Năm 2016, Nhà xuất bản Thế giới cho ra mắt ấn phẩm sách Gạch ngói và vật liệu trang trí trên mái thời Lý-Trần-Hồ của TS Đặng Hồng Sơn, Phó Chủ nhiệm Bộ môn Khảo cổ học, Phó Trưởng Khoa Lịch sử, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, Phó Tổng Thư ký Hội Khảo cổ học Việt Nam. Website Khoa Lịch sử xin trân trọng trích đăng lời giới thiệu cuốn sách của PGS.TS Tống Trung Tín - Nguyên Viện trưởng Viện Khảo cổ học, Chủ tịch Hội Khảo cổ học Việt Nam tới quý độc giả!

Cuốn sách là tập hợp các báo cáo tại Hội thảo: “Khảo cổ học Biển đảo Việt Nam – Tiềm năng và triển vọng”, do NXB ĐHQGHN ấn hành thuộc tủ sách khoa học. Trang thông tin điện tử Khoa Lịch sử trân trọng giới thiệu lời tựa của GS.TS Nguyễn Văn Kim về cuốn sách này.

Trân trọng giới thiệu cuốn sách "Sa Huỳnh Lâm Ấp ChămPa (Thế kỷ 5 trước Công nguyên đến thế kỷ 5 sau Công nguyên - Một số vấn đề khảo cổ học".